Reżyser Sylwester Chęciński oraz pisarka Roswitha Schieb otrzymali Główną Nagrodę Kulturalną Śląska, a Nagrodę Specjalną – Festiwal Góry Literatury, którego gospodarzem od lat jest Olga Tokarczuk oraz Polsko-Niemiecka Młodzieżowa Orkiestra Jazzowa, animowana przez Państwową Szkołę Muzyczną I i II st. w Koninie i Konińską Fundację Kultury. Nagrodę przyznał Kraj Związkowy Dolnej Saksonii.

Nagroda Kulturalna Śląska Kraju Związkowego Dolnej Saksonii jest przyznawana od 1977 r. Do 1991 r. wyróżniani byli obywatele niemieccy, pochodzący ze Śląska, albo ci, których dzieła wskazywały na związki ze Śląskiem. Upadek komunizmu stał się dla rządu Dolnej Saksonii impulsem do zmiany formuły nagrody – Nagroda Kulturalna Śląska zaczęła służy wspólnej pielęgnacji i rozwojowi śląskiego dziedzictwa kulturowego oraz twórczości kulturalnej Ślązaczek i Ślązaków.

Dziś otrzymują ją także polscy artyści za wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury, sztuk plastycznych i muzyki związanej ze Śląskiem. Natomiast nagroda specjalna trafia do rąk instytucji, które poprzez swoją działalność, wnoszą wkład w pojednanie polsko-niemieckie i dialog międzykulturowy. Dotychczas laureatami Nagrody Kulturalnej Śląska byli m.in. Olga Tokarczuk, Tadeusz Różewicz, Urszula Kozioł, Henryk Tomaszewski, prof. Jan Miodek, Paweł Mykietyn i Aleksandra Kurzak.

Cezary Przybylski, marszałek województwa dolnośląskiego, gratulując tegorocznym laureatom podkreślał (na łamach www.wroclaw.pl): – Kultura to bardzo ważny obszar naszego życia, dzięki niej poszerzamy swoje horyzonty i lepiej rozumiemy naszą historię. Kultura nie zna też granic, dlatego Nagroda Kulturalna Śląska co rok docenia ludzi kultury zarówno z Niemiec, jak i z Polski.

Tegorocznych laureatów wybrało jury pod przewodnictwem Borisa Pistoriusa (ministra spraw wewnętrznych i sportu Dolnej Saksonii), w którego składzie byli także Krzysztof Bramorski, pełnomocnik marszałka województwa dolnośląskiego ds. kontaktów międzynarodowych, profesor Jan Harasimowicz oraz dr Maciej Łagiewski, dyrektor Muzeum Miejskiego Wrocławia. 

Laureaci 2021 roku

to reżyser Sylwester Chęciński, twórca m.in. kultowego komediowego tryptyku: „Sami swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. Drugim laureatem jest pisarka Roshwita Schieb.

Wyjątkowo w roku 2021 Nagrodę Specjalną otrzymają aż dwie instytucje: Festiwal Góry Literatury, którego organizatorami są Stowarzyszenie Kulturalne „Góry Babel” oraz miasto i gmina Nowa Ruda, a gospodarzami poeta Karol Maliszewski i noblistka Olga Tokarczuk oraz Polsko-Niemiecka Młodzieżowa Orkiestra Jazzowa, której organizatorami ze strony polskiej jest Konińska Fundacja Kultury i Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia a ze strony niemieckiej Rada Muzyczna Dolnej Saksonii. Koniński projekt, organizowany od 2004 roku naprzemiennie w Polsce i Niemczech, finansowo wspierają Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, samorząd Konina i Polsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży.

Nagrody zostaną wręczone laureatom jesienią (prawdopodobnie w październiku) we Wrocławiu. Wśród nich będą także laureaci za rok ubiegły (gala wówczas nie mogła się odbyć): śpiewaczka operowa Aleksandra Kurzak, dyrektor Federalnego Instytutu Kultury i Historii Niemców w Europie Wschodniej prof. dr. Matthias Weber oraz Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, prowadzącej Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej.

International BIG-BAND, czyli Polsko-Niemiecka Młodzieżowa Orkiestra Jazzowa

Początki tego projektu sięgają roku 2003, kiedy to młodzieżowy big-band Windmachine z Hanoweru koncertował w Polsce w Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Jednym z najbardziej udanych koncertów był wspólny występ muzyków z Niemiec z Big-bandem Państwowej Szkoły Muzycznej w Koninie. W następnym roku, na zaproszenie prezydenta Landu Dolna Saksonia Christiana Wulffa i premiera Polski Marka Belki, muzycy z obu zespołów spotkali się w Krzyżowej na wspólnych warsztatach i koncercie w ramach upamiętnienia 65 rocznicy wybuchu II wojny światowej (jesienią 2009 roku, w piątą rocznicę inauguracji tego projektu, ponownie z inicjatywy prezydenta Christiana Wulffa big-band koncertował w Krzyżowej w ramach Dolnośląskiego Forum Gospodarczo-Politycznego).

Po pierwszym, niezwykle owocnym, spotkaniu muzyków obu państw, rozpoczęły się coroczne kontakty młodzieży na przemian w Polsce i Niemczech. Mają one formę kilkudniowych warsztatów oraz koncertów; ich oficjalna nazwa brzmi: Międzynarodowe warsztaty big-bandowe Wielkopolska – Dolna Saksonia. Z reguły organizowane są w jednym kraju (naprzemiennie), ale np. w 2008 roku warsztaty odbyły się w Polsce, koncerty w Wielkopolsce i Bydgoszczy oraz w Niemczech w Saksonii Anhalt. Podobnie było w 2009 roku – warsztaty były w Wolfenbüttel koło Brunszwiku, koncerty natomiast w Getyndze, Hanowerze, Brunszwiku oraz w Koninie i Krzyżowej. W 2011 warsztaty odbyły się ponownie w Wolfenbüttel a wiosną następnego roku orkiestra koncertowała w Polsce, m.in. na Festiwalu „Jazzonalia” w Koninie. W kolejnych latach big-band usłyszeć można było w wielu salach koncertowych, klubach muzycznych (Blue Note w Poznaniu, Eljazz w Bydgoszczy), na festiwalach w Polsce i Niemczech (m.in. Festiwalu Jazzowym w Saksonii Anhalt) i koncercie promującym Wielką Nagrodę Śląska w Brunszwiku.

W projekcie uczestniczą muzycy, uczniowie szkół muzycznych i studenci akademii muzycznych z Polski i Niemiec, zapraszani do projektu. Największą grupę, reprezentującą część polską big-bandu, stanowili (i stanowią) od początku uczniowie konińskiej szkoły muzycznej. Wielu z nich jest aktualnie profesjonalnymi artystami jazzowymi, np. Maurycy Wójciński, Piotr Pawlak, Bartłomiej Chojnacki, Jan Chojnacki, Jakub Chojnacki, Szymon Wieczorkiewicz, Magdalena Iwińska.

Największą wartością

projektu jest wieloletnia tradycja – twierdzi Krzysztof Pydyński, dyrektor PSM w Koninie, odpowiadający za organizację i przygotowanie polskich muzyków. – Warsztaty wpisują się znakomicie w cykl przedsięwzięć promujących kulturę polską w Niemczech, których gorącym orędownikiem i organizatorem jest prezydent landu. Nasi niemieccy partnerzy warsztaty i koncerty orkiestrę zapowiadają: Grenzenlos – Musik! Muzyka – bezgraniczna! Ze strony niemieckiej za organizację warsztatów odpowiedzialny jest Rada Muzyczna Dolnej Saksonii a opiekę artystyczną sprawuje znakomity trębacz niemiecki, wykładowca Akademii Muzycznej w Weimarze profesor Bernhard Mergner, który także typuje niemieckich uczestników warsztatów i przygotowuje program. Aktualnie prowadzący warsztaty zmieniają się każdego roku. Do grupy prowadzących dołączyli świetni band liderzy, muzycy i kompozytorzy: Grzegorz Nagórski, Kurt Mass, Wolf Kerchek. Nasze kontakty systematycznie rozwijają się. Aktualnie ze strony polskiej w projekcie biorą udział muzycy z całej Wielkopolski. Poziom artystyczny orkiestry systematycznie wzrasta. Muzycy grają coraz więcej koncertów. Z obu stron warsztaty przygotowane są dobrze organizacyjnie. W organizację koncertów w Niemczech włącza się także Polonia. Każdy projekt ma dokumentację DVD lub CD. Przedsięwzięciu patronują najwyższe władze w obu regionach. Młodzi muzycy obu krajów poznają się, nawiązują przyjaźnie, przełamują stereotypy. Ukoronowaniem 10-letniej działalności big-bandu było wydanie w roku 2014 płyty „Swich In Time”, nagranej podczas warsztatów w Niemczech. W 2019 roku Stephan Weil, premier Dolnej Saksonii, drugiego co do wielkości kraju związkowego Niemiec, wręcz uznał warsztaty za jedno z najważniejszych wydarzeń kulturalnych landu (więcej na:http://epiqe.iqhs.pl//kfk/aktualnosci/big-bandowa-wielkopolska-i-dolna-saksonia/ ).

Dodajmy, że projekt pod nazwą: Międzynarodowe warsztaty big-bandowe Wielkopolska – Dolna Saksonia, których efektem jest Polsko-Niemiecka Młodzieżowa Orkiestra Jazzowa, od początku finansowany jest z budżetu Samorządu Województwa Wielkopolskiego oraz przez organizatora sprawczego, czyli Konińską Fundację Kultury. Wspiera nas samorząd Konina i Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży. Patronat nad projektem sprawuje Marszałek Województwa Wielkopolskiego. Ze strony niemieckiej organizatorem jest Rada Muzyczna Dolnej Saksonii a patronem – Prezydent Landu.

Andrzej Dusza

Zdjęcia pochodzą z Międzynarodowych warsztatów big-bandowych Wielkopolska – Dolna Saksonia, które odbyły się w Wolfenbüttel od 15 do 23 września 2019